|
ҳукмларни табанний қилиши зарур. Бу ҳолатларда халифанинг табанний қилиши жоиз эмас, вожиб бўлади. Чунки у халифа амалга оширадиган ишларга нисбатан лозим ишдир. Ўзининг ҳамма ишларини ўзи ҳаққида Аллоҳ ҳукми бўлган муайян ҳукмга мувофиқ юритиши мажбурий бўлган мусулмон деган эътибор билан лозим ишдир. Бунда хос ишлар билан омма ишлари ўртасида фарқ йўқ. Ҳокимият ва салтанат ишларига нисбатан айтадиган бўлсак, улар ишларни бошқаришдан иборат аслий ишлар сирасига киради. Бундай ишлар битта муайян ҳукмга мувофиқ юритилиши зарур. Давлат бирлигига тааллуқли нарсаларга нисбатан айтадиган бўлсак, халифа битта муайян ҳукмга мувофиқ иш юритиши вожиб. Чунки давлат бирлиги фарздир. Давлат бирлигига олиб борадиган барча иш фарздир. Шунинг учун давлат бирлигига тааллуқли барча нарсага оид битта ҳукмни табанний қилиш жоиз эмас, вожибдир. Аммо булардан бошқасида халифа муайян ҳукмларни табанний қилиб, одамларга шу ҳукмларга амал қилишни буюриши ҳам ва табанний қилмаслиги ҳам жоиз. Бунда ўзи мусулмонларга фойдалироқ, Исломни ёйиш ва унинг ҳукмларини таълим бериш учун кучлироқ, адолатли ҳукм ва салтанатнинг қувватланиши учун яхшироқ, деб билган нарсаларини қилади. Абу Бакр шаръий ҳукмларни табанний қилиб одамларга шу ҳукмларга амал қилишни буюрди. Ундан кейин Умар, Усмон ва Али ҳам ҳукмларни табанний қилиб, одамларга шу ҳукмларга амал қилишни буюрдилар. Саҳобалар бунга сукут қилдилар. Улардан биронтасининг ҳукмларни табанний қилишга ва одамларга шу ҳукмларга амал қилишни, ўзлари табанний қилган ҳукмларга амал қилишни тўхтатишни буюришга қарши чиққани ҳечам эшитилмаган. Ваҳоланки одамлар ўзлари табанний қилган ҳукмлар улар учун Аллоҳ ҳукмлари бўлиб, уларга бу ҳукмларни тарк қилишни буюриш инкор қилиб, қарши чиқиладиган нарсалардан эди. Лекин саҳобалар бунга қарши чиқмадилар. Шунинг учун бу халифанинг муайян ҳукмларни табанний қилишига ва одамларга шу ҳукмларга амал қилишни буюришига саҳобалар томонидан қилинган ижмо бўлди. Шунинг учун агар халифа муайян ҳукмларни табанний қилса – бу ҳукмлар табанний қилиш халифага вожиб бўладиган нарсалар сирасига кирадими ёки жоиз бўлган нарсалар сирасига кирадими, бунинг фарқи йўқ – ҳар бир фуқаро мусулмонга шу ҳукмга амал қилиши ва илгари ўзи табанний қилган ҳукмга амал қилишни тўҳтатиши
180-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247